'Een vreemde samenloop van omstandigheden', zo luidt het verhaal van Anneke van Dam, dat onderstaand integraal is weergegeven.

Een vreemde samenloop van omstandigheden

Op 13 april 2017 werd het boek Zussen, geschreven door Hinke Piersma van het NIOD, officieel gepresenteerd. Zussen beschrijft het leven van drie joodse zussen, Ina, Greta en Elsa Hendrix in de oorlog. Ina was mijn moeder. Haar naam en die van mijn vader en mijn twee broers staan op het pas onthulde monument in Amstelveen. Wij woonden sinds mei 1939 aan de Amsterdamscheweg op nummer 496.

Na de presentatie van Zussen kwam iemand naar mij toe met de vraag of ik de dochter van Elsa was. Ik noemde mijn naam en zei dat Els mijn tante was. De vraagsteller vertelde dat hij aan de Amsterdamseweg op nummer 496 woonde en in de kelder wat koperen spullen had bewaard die bij een verbouwing tevoorschijn waren gekomen. Ze waren verborgen onder de suitedeuren.

Naar aanleiding van de discussie in Amstelveen over de oprichting van een namen-monument had hij zich afgevraagd of er misschien nog iemand van de joodse familie die in zijn huis had gewoond in leven was. Hij googelde op Amsterdamscheweg 496, Nieuwer Amstel, de oude benaming, en vond meteen mijn familie en het boek Zussen, waarvan, heel toevallig, de presentatie een paar dagen later zou plaatsvinden. En zo ontmoetten wij elkaar op de 13e April bij het NIOD, waar hij me foto’s van de gevonden spullen liet zien.
Ik was natuurlijk verbijsterd!

Een paar dagen later zijn we naar die familie toegegaan. Peter Bark, zo heette hij, wees mij de plekken waar de foto’s van mij en van mijn familie die in Zussen stonden, genomen waren. Het klopte precies. Het huis herkende ik niet, behalve een trapje naar de tuin, waar ik ooit vanaf was afgevallen, en de overloop op de eerste verdieping: donker met allemaal deuren. Ook de gevonden spullen herkende ik niet, maar we hebben ze dankbaar in ontvangst genomen.

Tijdens het gesprek bleek dat de vrouw des huizes, Annemieke van Leeuwen, de kleindochter was van de timmerman die bij veel joodse families klussen deed. Hij moet de timmerman zijn geweest waar mijn broer Hans zijn timmerkist in bewaring had gegeven toen we in Mei 1942 weg moesten uit Amstelveen. Op bevel van de bezetter moesten de Joodse inwoners van Amstelveen toen namelijk verhuizen naar Amsterdam; aan bagage mocht men alleen meenemen wat men kon dragen (Zie Zussen pag 85-86).

Peter Bark en Annemieke van Leeuwen vertelden ook dat twee huizen verder, op nummer 492, Sjoukje Dijkstra had gewoond. Daar woonde aan het begin van de oorlog de joodse familie Hertz, hun namen staan ook op het monument. Nu was mijn man verbaasd. Sjoukje’s vader was huisarts in Akkrum, en een collega van zijn vader. Maar als lid van de NSB vertrok Dijkstra in 1942 naar Amstelveen. Na de oorlog woonde de familie van mijn man enige jaren in het huis van de Dijkstra’s! Wat een vreemde samenloop van omstandigheden!

De omgeving van ons huis kende ik wel een beetje want een jaar voordat dit allemaal gebeurde was ik met Hannah Yakin- van Hulst voor het eerst door de wijk gewandeld. Haar ouders waren bevriend met die van mij. Hannah zat bij mijn oudste broer Hans in de klas en haar jongere zusje Alexandra bij mijn broer Eric. Ze heeft me laten zien waar mijn moeder, met mij in de wandelwagen, langs liep naar de Michiel de Ruyterschool om hen op te halen uit school, waar de winkels waren waar ze boodschappen deden en waar het Joodse schooltje was. En ze wees me de bakker die onder de toonbank brood achterhield voor Joodse klanten die pas aan het eind van de dag mochten komen om brood te halen. Haar vader Jan van Hulst zat later in het verzet.

Anneke van Dam